My Blog List

August 27, 2022

PA EISUAL (MUSHROOM POISONING) LEH PAUITHIN

Pauithin (Lactarius spp) hi tunlai chu Champhai khuaa chhungtin te ti ti a tling awm e. A thenin tui kan ti hle a, a then in eisual hlau reng rengin an ei ngamlo bawk a! He ti taka kan buaipui hi i'n bihchiang thuak thuak teh ang.

Pauithin hi leia to chi a ni a,  Thingsia leh Sasaw (Sasua) hmunah a to ber a. Champhai leh a chheh vela kan hmuh ho hi Lactarius Volemus, a rim na chi ( chak chi) a ni. Pauithin hi kan  chenna lei phel phawka hmar lam ( Northern hemisphere) ah chiah a to thin a, Australasia khawmualpui  te, South America khawmualpui te chuan an hmu ve ngailo.

Australia ramah scientist te leh pa lam chanchin zirbing mi ( Mycologist) ten tih to ve tum thin mahse an la hlawhtling theilo. A tona tura Pathian in a duan sa  hmunah bak chuan hmun dangah an la khawi hlawhtling theilo a ni. Europe chhim lam ram thenkhat, Africa hmar lam ram thenkhat,  N America hmar lam hmun tlem te ah leh  Asia hmar chhak lam ram  thenkhat ah te chauh hian a awm a ni.

Pa hi chi hrang tamtak a awm a, mihring tana tur hlauhawm (mycotoxin)  pai ve sa hrim hrim an awm a. Ei tlak, tur pailo chi ve hrim hrim an awm leh a, hengho zingah hian Pauithin pawh hi  mithiam ten an dah a ni (Vanduai tan chuan tuisik lem khat chauh pawh thihpui theih, tih a nih kha aw). A chakna leh chawtha pai hi a nep lo hle a, Pauithin  hi eitur malkhaia hrisel leh chakna pai tam ber te zinga mi a ni.

 Carbohydrates leh fats a pai mumallo a, protein a pai tam hle thung.  Vitamin D, kan pumpuiin calcium a hip theih nana pawimawh em2 leh vun siam tu, Calcium, ruh siamtu leh ti chaktu, Selenium leh Vitamin E, kan taksa a tur leh chemical thalo paihchhuaktu antioxidant tha em em mai, vitamin A, C , K , Vitamin B ho zawng zawng,  lung leh nerve ti chaktu potassium, thau chhia paihna a taksa tichaktu leh puitu chromium, lectin leh  hydrophobins, cancer cell than ti muang tu, leh fibre, te hi a langsar zual te  an ni.  Hetiang taka eitur hrisel leh tui,  kan tuh leh kan chin ni miah silo, kan duh hun leh hmuna kan totir theih pawh ni lo,  Pathianin kan eitura min pek hi hlut thiam ila, a awm hun chhung reilote hian am takin ei char char mai ang aw.

Pa ei tlak ho reng reng hian mihring mamawh khawp hanna (umami - natural MSG) an pai sa vek avangin a theih hram chuan ajino moto telh belh loh a, chi, a tlem thei ang bera al hi ei dan hrisel ber a ni.  Tha taka Chhum hmin leh kan hmin hram ni se. 

PA EISUAL LOH DAN:-

1. Pa reng reng hi a malin eitlak leh kan lo ei fo tawh thin pawh nise, a chi hrang hi eipawlh/ siam pawlh miah loh tur a ni. Pa chi hrang a chemical composition kha lo in siam danglamin, a hranga eitlak ve ve si kha siam pawlh chiah khan mihring tana thalo a awm palh thei, fimkhur a tha ber. ( Pakhawi chi (Pleurotus Spp) bik hi chu a rawng in ang lo e.g. a var leh a buang tih vel hi chu a pawilo).

2. Eng pa pawh siam / pawt dawn ila, a dang ang tak, danglam deuh si alo awm chuan siam/ pawh telloh tur, paih daih tur.

3. Zu nen ei/ in pawlh miahloh tur

4. Pa upa tawh leh tawih tawh chu eiloh tur.

5 .Pa eitlak leh ei thin hriat chian chauh ei tur. Khawvel ram danga ei tlaka ngaih  hi kan ramah a eitlak kher loh thei. Eg. Pasi (scizophyllum commune) hi mizote chuan kan ei nasa hle a, South America ah chuan thihna tur pai a ngaih a ni a, an ei ngam miahlo.

6.Pa hian  proteins a pai tam a, chu vang te pawh chuan a ni mahna mi thenkhat tan chuan  huat theih  (allergic) a ni ve a, hetiang mi chuan an in hrethiam ve mai ang chu. Proteins pai tam dang heng artui, badam, etc. te ei huat a awm ang ve tho hi a ni.

 FIMKHUR NA TUR

 Ngaihdan atthlak, heng :-

A.  Pa chu hmin taka chhum chuan tur nei chi pawh ni se  a tur a thi vek

B. Silver chhum pawlhin a tur a thi vek

C. Ar chuk tirin arin a eiduh chuan tur a pailo tihna

D. Chi hrang chhumpawlhin a tur a inthat tawn

E. Tur nei chi chu a rawng a mawi

F. Sap leh hnam dang pawhin an ei, etc. Etc.  

HENG THU ATTLAK, FINFIAHNA AWMLO HI RING SUH.

Laboratory ah zir chianna neih phawt a nih ngawt loh chuan,  Pa hi a tona hmun vel a miten, an ei than, an hriat chian hi pa eitlak leh eitlakloh hriat hranna awlsam ber leh rintlak ber a ni. A rim a thiang alawm, hnai a nei, tih vel vang maiin ei ngawt suh. Hriat ngai loh leh hriat chian loh ei suh.

No comments:

Post a Comment