My Blog List

October 25, 2014

MIZO HNAM PENG HRANG²te mizia tlangpui→chawngkhum dantlang huatlauh←

KHENGLAWT: Fiamthu an thiam em em a,fiam erawh an dawl lo.mahse,hmanlai thil angyna.
ZADENG: Hmangaihna an ngah a, an huat nih erawh a hrehawm.an hmelma nih ahlauhawma,anlamtang nih anuam thung.
CHENKUAL: Thian siam an thiam em em a, chhass-ah erawh rinawmna an tlachham.mahse,chenkual thau tak antamlo
HAUHULH: Duhawmnain a bawm a, duhawm nih dan an thiam lo.,an induh a,biak an harh,mahse,anthikthu lah a chhephian
HNIALUM: An hawiher a zau a, an fing lutuk lo.mahse,mi inbox an pyh in,thil chik an pyh.
LAILUNG: An luhlul a, tih thiam chuan duhna naah an tirh theih.bawl annuam a,mahse,hmelhriatloh an ngaina lemlo.
HLAWNCHEU: Mizia hriat har tak, hriat tawh hnu chuan hriat awl tak an ni.a awmzia chu,an mizia hi belhchian fet phawt angai.
BAWIKHAR: Thinlung sak ve tak, mi chhiatna tur erawh thliar thiam tak.mahni thatna turah chuan,mengkar,mahse,mi huphurh ngailo.
THLAUHTHANG: Fiamthu ngaithei lo tak,rilru tluang tak,mahse,hmathlir ngah phian.
TLAU: Rilru tha tak, tluang tak mah se tih ngai,tawng nem,mhse,chhungril khauh fu si.
RALTE: An hmeltha a, an rilru a tha.ralte colney hi an rilru atha a,•siakeng hi an hmeltha zual,anthil tihah an puitlin ngei thin,an nghet,hmangaihna an ngah bwk.

NAUSEN ENKAWL DANNAUSEN ENKAWL DAN

Nu leh pa mai bakah mi tinin kan hriat tul ve tak pakhat chu, nausenpianghlim enkawl dan hi a ni. Nausen chu a lo pianchhuah tirh phat atangin tanpui leh enkawl a ngai nghal a. Mi tam tak chuan han enkawl tum ve teh mah ila, enkawl dan tur kan hre thin lo ani. Tute tihdan emaw, tute sawidan emaw kan ring mai thin a, chuvangin nausen pianghlim awmzia tlem lo chhui hmasa teh ang.

Nausen pianghlimin a tih theih hmasak ber chu tah hi a ni mai a. Hetia an pianhlima an tah hian boruak an thawk ve tan theih nan an chuap a inhampuar a. Chuvangin nausen pianghlim tap hi an nunna atan a thil pawimawh ber pakhat a ni tih hriat a tha. Nausen piantha leh tha lo hriat theihna hmasa ber pawh an tah theih leh theih loh hi a ni. Nausen, pianhlima tap ve mai thei lote hi chu buaipui vat an ngai a, hun rei tak tap ve thei lote chuan, piansualna leh rilru kim lohna emaw an nei a ni duh chawk thin

Tichuan, an lo piana an tana thil pawimawh leh ber pakhat chu Nu hnute hi a ni. Eng hun atanga nu hnute chu hnek tir tur nge tih hriat a tul leh a. Nu hnute hi thenkhat ah chuan a haw nghal mai lova, Nu hnute tui haw hma tirtu ber pakhat chu nausen a ni leh a, nausenin nu hnute an fawh hian hriatna thazam atangin thluakin a lo hria a, chuta tang chuan hnute tui a insiam nghal thin a ni. Chuvangin nau pian a that phawt chuan, a hma thei ang bera nausen chu nu hnute fawhtir a tha. A tirah hnute tui fawp haw lo mahse fawh zawmtir zel tur a ni. Nausenin nu hnute a fawhzin leh hnute tui a insiam hma mai a ni. Mi thenkhat chuan hnute tui hawtir (a haw hmasaber) hi nausen tan a tha lo ang tiin an tim deuh thin a, mahse hei hi thil dik loa ni a, nu hnute haw hlim hi nausen chuan a hne ngei ngei zawk tur a ni, a chhan chu hnute haw hmasa ah hian nausen tana chaw tha lai ber leh chakna tamnalai ber a awm tlat a ni.

Tin, nausen pianghlim hi an mu deuh reng tih theih a ni a. Hetianga nausen pianghlim an mut tam hian taksa than nan a pawimawh a, chuvangin hnute an hnek loh lai chuan khawih thawh fo a tha lem lo a ni.

Nausen pianghlim hi a tlangpuiin an e zing hle a. Ni khatah vawi 4 emaw vawi 5 emaw te an ek chuan a pangngai anga ngaih tur a ni. Nausen te hi kawthalo damdawi rinthua pek ve mai mai loh tur a ni. Tin, nausen thenkhat chu ni 3-4 a upa an nih vel atanginan lo eng deuh hlek tan a, engzual vak lovin ni 8-10 vel thleng an awm a, chumi hnuah a reh ve leh mai thin. Chuvangin hetianga nausen eng deuha an awm pawhin hlauhthawn loh tur a ni. Damdawi engmah pek hranpa an ngai lo. Amaherawhchu an eng nasa deuh anih erawh chuan doctor entir a tha.

Tin, thil pawimawh ve tak nau-lai hi tam takin enkawl dan kan thiamlo va. Nau-lai hi amahin karkhat chhungin a lo tla ve mai thin a ni. Hetia tla thei tur chuan a ro a ngai a, chuvangin a lo ro thuai theih nan tuamlum loh tur a ni. Tel leh hriak dang hnawih a ngai lo va, nau-lai chu ro thei lova kan siam chuan, a dam harin hnai a la mai thei zawk a ni.

Heng bakah hian kan hriat reng tur chu, nausen piantha pangngai chuan thla khat an tlin hma chuandamdawi engmah an mamawh lo a, chakna damdawi ‘Vitamins’ te pawh pek an ngai lo. Chuvangin nausen chu thla khat a tlin hma chuan nu hnute chauh lo chu vitamin emaw chakna damdawi emaw reng reng pek loh tur a ni. Thla an tlin hmaa chakna damdawi pek hian an taksa a ti tha lo ve thei bawk thin. Nausen thlakhat la tling lo te chu doctor te phalna lo chuan damdawi pek loh reng reng hi a him ber a ni.

Tin, nausen hnute pek hian a tawntawna pek chhawk chhen ai chuan a lehlam pek ruah thak hnuah a lehlam pek leh thin tur a ni. A tawp berah chuan nausen hian nu hnute tluka ngeih leh an tana chaw tha a awm lo tih hriat reng fo tur a ni.

Source :
Hlimpuia Chhangte's Blog

October 6, 2014

Cancer lanchhuah dan


Cancer laka invenghim tur hian x-ray
te leh routine test an tih hrang
hrangte innghah lutuk loh a tha.
Mahni taksa chu mahniin kan inhre
chiang a, kan taksaa thil danglam
deuh a awm chuan enfiah zung zung
hi a him ber a ni. Mi mir tlangpuiin
kan hriat theuh angin cancer hi
hmuh chhuah hma anih chuan
tamtak hi an dam leh thei a. Cancer
lanchhuah dan mi tamtak ten an
ngaihthah fo thin.
1. Thawchham (wheezing) leh thawk
harsa:Hei hi chuap cancer vei ten an
neih hmasak ber a ni thin.
2. Khuh reh theilo leh awm vel na
them thum:Cancer thenkhat, thisen
cancer, (leukemia) an tih leh chuapa
bawk awm te hian heng symtoms hi
an nei duh khawp mai. Chuap cancer
vei thenkhatte hian an awm vel a na
tana an koki leh ban lam tai darh hi
an sawi chawk a ni.
3. Khawsik zeuh zeuh thin leh
infection awm thin:Hei hi thisen
cancer leukemia an tih hi a ni duh
khawp. Leukemia hian kan thlingah
white blood cells thalo (abnormal) a
rawn siam tir a, tichuan, kan taksa
natna vengtute white blood cells kha
an tlem ta a, chu chuan infection kan
lo nei ta fo thin.
4. Thil lem harsa (difficulty
swallowing):Thil lem that theihlohna
hi chaw kawng, (esophageal) emaw
hrawk cancer emaw lan chhuah dan
tlangpui a ni deuh bera. Chuap
cancer vei te pawh hian thil lem
harsatna a awm ve thei bawk.
5. Lymph nodes vung:Nghawngah
emaw thalah emaw zakhnuaihah
vung a awm thei. (lymph nodes hi be
kan ti em ni aw) Hetianga bawk thar
a lo awm hian lymphatic systemah
thil diklo a awm tihna a ni a, cancer
a ni duh chawk.
6. Pem hleka thisen chhuak tawp
harsa leh kan vun, hmun hrang
hrang thil duk (bruises) awlsam taka
awm thin:Hei hi leukemia vei sign a
ni duh viau. A chhan chu leukemia
cancer cells khan, kan red blood cells
oxygen petu leh kan platelets thisen
chhuak tam tur vengtute kha an nek
chepa, an thawh tur ang an thawk
thei ta lo thin a ni.
7. Chaklo leh hah ngawih ngawiha in
hriatna:Hei hi cancer chi hrang
hrang lan chhuahna a ni duh hle.
Englai pawha chau ngawih ngawiha
inhriatna leh hahchawlh leh tamtawk
mithilh pawha reh chuang lo anih
chuan daktawr hnena in entir thuai a
tha ang.
8. Pum puar (bloating of abdomen)
leh buk rih lam pung thut:Hei hi
hmeichhiate tan chibawm (ovarian)
cancer a ni duh hle. Pum a lo lian
thut thei (bloating) a reh leh mai thei
bawk. Heting hian hun rei tak
chhung a awm thei a ni.
9. Chaw chaklohna leh puar deuh
renga inhriatna:Hei hi hmeichhe tan
bik, chibawm (ovarian) cancer awm
tanna a ni duh hle a ni. Darkar tam
fe chaw an ei tawh loh pawhin chaw
chakna an nei lo tlat thin.
10. Tai (pelvis) leh pum na:Chibawm
cancer nei tan hetiang hi a awm duh
hle a ni.
11. Ek thi leh tai thi (rectal
bleeding):Hei hi rilpui leh tai
(colorectal cancer) cancer a ni fo
thin.
12. Chhan awm lem lova taksa rih
zawng lo zang :Hei hi rilpui emaw
chaw kawng cancer a ni duh viau.
13. Pum nuamlo leh pumna fo:Rilpui
emaw pumpui cancer hian pumna
leh pum nuamlo a siam chawk a ni.
14. Hnute a sen emaw, pan emaw,
vung awm:Hei hi inflammatory
breast cancer a ni thei. Hnutea
hetiang a awm chuan daktawr
hriattir vat a tha.
15. Hnute hmur awm dan a danglam
chuan:Hnute hmur landan danglam
hi hmeichhia ten hnute cancer an vei
tih daktawr ten an hmuhchhuah hma
daihin a awm thin. An hnute hmur hi
a tlum (flattened) emaw, a sir zawng
a hawi emaw, van kawk zawngin a
hawi thei bawk.
16. Hmeichhia ten thi an neih laia na
leh thi chhuak tam chungchuang bik
emaw, thi neih inkara thi chhuak
thin:Hetiang hi chhul cancer lo intan
a ni duh hle. Hetianga thil danglam
tak a lo awm chuan in en fiah a tul
hle ang.
17. Hmai vung (Puffiness):Chuap
cancer nei hian hmai bui deuh emaw
vung an nei chawk. Tin hmai hi a lo
sen deuh vut thei bawk. A chhan chu
chuap bawk (tumor) te tak te te khan
kan awm chhunga (chest) thisen
luang tur kha a lo hnawh thei a,
thisen kha hmaiah leh nghawng
velah khan a dang tawt thei a ni.
18. Pan dam theilo emaw, vuna
chhah bik awm, tin a lo khirin a lo
thi thei:Hei hi a awm chuan vun
cancer lo intanna a ni duh hle.
19. Chhan awm lova tin (nails)
awmdan inthlakthleng:Tin hnuaia
dum emaw buang emaw leh lo
inchhu bial (dot) a awm chuan vun
cancer a ni duh. Tin hmawr lo kawm
(clubbing) deuh a awm chuan chuap
cancer a ni duh hle. Tin a lo dang em
em a, a lo var deuh puap chuan thin
cancer a ni duh hle bawk a ni.
20. Kawng na emaw nak dinglam
hnuai deuha na:Thin cancer hian
hetianga na hi a nei chawk. Tin,
hnute cancer vei pawh hian kawng
na hi chu an nei ve fo bawk..